Wie, wat, hoe zijn wij?

We proberen dat zo goed mogelijk uit te leggen aan een geliefde, een arts, een ondervrager of een autoverkoper. Meestal in taal maar ook vaak in beelden of klanken. Dat altijd te beknopte verhaal gaat over mensen, plaatsen en gebeurtenissen, over bedoelingen en aspiraties die ons hebben gevormd, gemaakt tot wie we menen geworden te zijn. Zo zijn wij de "inhoud"van ons geheugen.

Maar uit dat geheugen zijn ook zaken en bedoelingen verdwenen, er zitten ook verhalen in die niet erg precies of compleet zijn, zelfs verhalen over gebeurtenissen die niet of niet zo hebben plaatsgevonden, over plekken die zo nooit bestonden, over mensen die heel anders waren, deden, bedoelden, heetten, etc..

Misschien kan het zo wel dat wij heimwee hebben naar niet bestaande plaatsen, weemoedig zijn over mensen en gebeurtenissen die niet, of heel anders "bestonden", melancholisch zijn op grond van een gedroomde geschiedenis.

Misschien ook worden emoties in het spectrum van heimwee, weemoed en melancholie wel bij uitstek gevormd rond plaatsen, liefdes, geschiedenissen die niet "zo" waren; idealiseringen, verbasteringen, verbuigingen, vereenvoudigingen van een werkelijkheid die niet meer toegankelijk is.

Misschien gaat het liedje "Sodade" van de Kaapverdische Cesária Évora wel over deze emoties. Als je hier klikt hoor je haar zingen.

Klik nou maar, het duurt maar een paar minuten.

2004: Cesária Évora (1941 - 2011)

Ze zingt in het Creools van Kaapverdië en dat versta je niet. En dat hoeft ook niet om te begrijpen waar het liedje over gaat: over verlangen naar wat verloren is maar toch prettig is om aan te denken, een milde bitterheid, spijt om wat misschien nooit was, een liefde, een plek.

Het liedje gaat gaat over het gemis van haar eiland Sao Nicolau. Maar niet alleen daarover: het liedje heeft, ontdaan van alle herhalingen, maar een paar regels en de tweede, geheimzinnige strofe luidt:

Si bô 'screvê' me    Als je me schrijft
'M ta 'screvê be      Dan schrijf ik jou
Si bô 'squecê me    Als je me vergeet
'M ta 'squecê be     Dan vergeet ik jou
Até dia                  Tot de dag
Qui bô voltà           Dat je terugkeert

Het gaat dus niet alleen over haar eiland maar ook over een geheimzinnige geschiedenis die misschien zelfs de zangeres niet helemaal begrijpt. Zo zijn er emoties die zich tussen de woorden door bewegen als vogels tussen de takken. Dat is wat mij de laatste jaren steeds vaker bezighoudt: de beperkingen van de taal (en de logica) bij het begrijpen van de wereld en wie wij daarin zijn. Poezie is een begin van ontsnappen uit die beperkingen; in de poezie mogen we de regels van de grammatica en de betekenissen van woorden al aanzienlijk oprekken zonder meteen verstaanbaarheid te verliezen. Daarna komen de beelden en de muziek die soms oproepen wat buiten de taal bestaat, wat zich niet zo makkelijk leent tot logische analyse. Daarom heb ik "Verloren landschap gemaakt:

"Verloren landschap", houtsnede, 34 x 45 cm

De prent is gedrukt in een oplage van 12 op Arches velin BFK-Rives noir (280 gr/m²) en meet 34 x 45 cm (afbeelding 24 x 35 cm). Ieder vel heeft aan de onderzijde een schep- of een scheurrand. De prent is te koop voor € 350.-.

Wil je'm zien? Dat kan in mijn atelier in Oudeschoot (op afspraak) of tijdens de Drukkunstbeurs in Amersfoort op 18-19 october. Een fantastisch evenement op een interessante plek. Gratis toegankelijk. Praktische informatie vind je hier.